Hanefî Mezhebine Göre Umre

Müslüman’ın ömründe bir defa umre yapması Sünnet-i Müekkede’dir. Fakat umreyi çokça yapmak özellikle Ramadân ayında müstehaptır.

Umrenin Mîkatı

Umrenin zaman ve mekân bakımından iki çeşit mîkatı vardır.

1. Zaman-ı Mîkat
   Zaman-ı Mîkat, senenin tamamıdır. Yani senenin her gününde ve gecesinde umre için ihrama girilebilir. Yalnız Arafe günü ve Kurban bayramının dört günü Umre yapmak tahrîmen mekruhtur.
2. Mekân-ı Mîkat
   Umrenin mekân-ı mîkatına gelince bu, daha önce de açıklandığı gibi hac mîkatının aynısıdır. Yalnız ister yerlisi ister yabancısı olsun, Mekke’de bulunanların umre mîkatı, el-Hill’in en yakın bölgesidir. Yani Harem sınırları dışındaki yerdir. Ten’im bölgesindeki Aişe validemizin mescidi gibi. Mekke’de bulunanlar için umrenin en faziletli mîkatı Ten’im sonra Ci’rane’dir) Ci’râne’dir. Ci’râne, Mekke ile Tâif arasında bir yerdir.

Umrenin Yapılışı

Haccı yapan kişi umreyi yapmak isterse harem sınırı dışında bulunan Ten’im mahallesine (Âişe validemizin mescidinin bulunduğu mahalle) gider ve kalbiyle umreye niyet ederek şöyle der: “Niyet ettim Allâh rızası için umre yapmaya ve bunun için ihrama girmeye.” Ardından Mekke’ye girer, kalbiyle tavaf yapmaya niyet eder ve Kâbe’yi yedi defa tavaf eder, sonra iki rekât tavaf namazı kılar. Sonra yedi defa Sa’y yapar ve saçını tıraş eder veya kısaltır. Burada tertip şarttır.
Yani önce ihrama niyet eder, Kâbe’yi tavaf eder, Sa’y’ı yapar ardından saçını tıraş eder ya da kısaltır. Böylece umrenin bütün amelleri tamamlanmış olur.

Haccın vacipleri ve sünnetleri, umrenin de vacipleri ve sünnetleridir. Kısaca denilebilir ki; farzlar, vacipler, sünnetler, haramlar, mekruhlar ve ifsâd edici şeyler umrede de hac ibadeti gibidir. Bu bakımlardan umre hac gibi olmakla beraber, umrede Arafat vakfesi, Müzdelife’de ve Mina’da gecelemek, cemrelere taş atmak yoktur. Umrede Kudum (Mekke’ye ilk geliş) tavafı ve hutbeler de yoktur. Umrenin mîkatı herkes için Harem dışındadır. Ama hacda böyle değildir. İhram bahsinde de anlatıldığı gibi hac için Mekkeliler’in mîkatı, Harem bölgesidir.

Hac veya Umre İçin İhrama Giren Kişiye Haram Olan Şeyler

İhrama giren erkeğin başını örtmesi, pantolon veya uzun fistan gibi dikişli olan bir şeyi giymesi haramdır. Saat kemeri, elbise kemeri, çoğu açık olan sandalet veya para kemeri dikişli olsa bile sakıncası yoktur. Aynı şekilde kokusu olmasa dahi zeytinyağı gibi yağlarla saçını veya sakalını yağlaması da haramdır.

İhrama giren kadının ise yüzünü örtmesi ve eldiven giymesi haramdır. Kadın ve erkeğin de ihrama girdikten sonra elbisesine ve bedenlerine koku sürmesi, tırnaklarını kesmesi, başından veya başka yerlerinden kıl koparmaları haramdır.

İhrama giren kişinin kokulu sabun veya şampuan kullanması haramdır ancak kokusuz sabunla yıkanması caizdir. Sevişmek ve cinsi münasebete girmek haramdır. İhrama giren kişinin avlanması da haramdır. Yani kişi kuş olsun veya eti yenen bşaka bir hayvanı olsun avlaması haramdır. Haremeyn’de (Mekke ve Medîne’de) hem avlanmak hem de yeşillikleri koparmak ihramda olanlara da olmayanlara da haramdır.

Nikâh hariç bunlardan birini yapan kişi hem harama düşmüş olur hem de fidye vermek zorundadır. Birinci tehellülden önce kişi koku sürerse, yağ sürerse, dikişli elbise giyerse, vücudundan bir kıl koparırsa, tırnağını keserse veya sevişirse (cinsel ilişki yapmazsa) fidye gereklidir. Ama birinci tehellülden sonra ve ikinci tehellülden önce cinsel ilişki hariç hepsi helal olur. İkinci tehellülden sonra cinsel ilişki de dâhil hepsi helal olur.

Faideli Bilgi: Birinci tehellül, saçı tıraş etmek veya kısaltmakla olur. İkinci tehellül ise Ziyaret tavafını yapma ile olur.

Fidye ise bir kurban (Şât; yani bir yılını doldurmuş koyun veya iki yıllık keçi) kesmek veya altı miskine üç sa’ (1 sa’; dört avuç içi dolusu) pirinç vermek veya üç gün oruç tutmaktır.

Birinci tehellülden önce kişi, âlimlerden uzak olduğu için cahil kalmış durumda değilse veya unutarak değil de bilerek cinsel ilişkiye girerse haccı bozulur. Hem haccını tamamlaması ve haccını gelecek yıl kaza etmesi gerekir; hem de kefaret vermesi gerekir. Kefaret ise bir deve vermektir. Bulamazsa bir inek, onu da bulamazsa yedi şât vermektir. Gücü yetmezse deve kıymetinde yemek alıp fakirlere dağıtır. Buna da gücüyetmezse deve kıymetindeki her mud (avuç içi dolusu) yerine bir gün oruç tutacaktır.

Her kim mikattan önce ihrama girmezse veya üç cemreleri taşlamayı terk ederse bir kurban (şât) kesmesi gerekir, gücü yetmezse üç gün hacda yedi gün de memleketinde olmak üzere toplam on gün oruç tutacaktır.

Hac ve Umrenin Bozulmasına Sebep Olan Şeyler:

Hac için ihrama giren kişi, Arafat vakfesini yapmadan cinsel ilişkiye girerse haccı bozulur. Gelecek yıl haccını kaza eder ve ayrıca bir koyun veya keçi keser.

Umre için ihrama giren kişi umre tavafının en az dört şavtını tamamlamadan cinsel ilişkiye girerse umresini tamamlar, daha sonra bir umre kaza eder ve bir koyun veya keçi keser.

Hacda Ceza Gerektiren Hususlar:

Ceza gerektiren hususlar dört kısma ayrılır. Bunlar:

1. Bedene (deve-sığır-inek) kesmeyi gerektirenler
2. Dem (koyun veya keçi kesmeyi) gerektirenler
3. Sadaka vermeyi gerektirenler (Fitre miktarı)
4. Bedelini ödemeyi gerektirenler.

Bedene (deve) Kesmeyi Gerektirenler:

1. Arafat vakfesinden sonra ve ziyaret tavafından önce cimada bulunmak. (Arafat’ta durmadan önce olursa, haccı bozar.)
2. Ziyaret tavafının tamamını veya şavtlarının yarıdan çoğunu cünüp, adetli ve lohusa olarak yapan
   kimseye bedene gerekir. Ancak Mekke’de
   bulunduğu süre içinde tavafı yeniden yaparsa
   ceza düşer.

Kurban Kesmeyi (Dem) Gerektirenler:

1. Mikatı ihramsız geçmek.
2. Bir uzvun tamamına koku sürmek.
3. Saçına yağ sürmek.
4. Dikişli elbiseyi tam bir gün giymek.
5. Başını bir şeyle örtmek.
6. Tıraş olmak.
7. Koltukaltı veya yüz kıllarını veyahut boyun kıllarını koparmak.
8. Tırnak kesmek.
9. Haccın vaciplerinden birini terk etmek veya zamanında yapmamak
10. Sa’y’ın tamamını veya en az dört şavtını yapmamak ve sa’y’ı yürüyerek yapmayı özürsüz olarak terketmek
11. Müzdelife vakfesini özürsüz olarak yapmamak
12. Şeytan taşlamayı hiç yapmamak veya bir günde atılması gereken taşların yarısından fazlasını atmamak. Yarıdan çoğu atılmışsa kalan her taş için sadaka verir.
13. Ziyaret veya umre tavafının son üç şavtını veya birini yapmamak.
14. Haremin dışından gelenler için veda tavafını yapmamak veya en az dört şavtını yapmamak
15. Arefe günü Arafat’tan güneş batmadan ayrımak

Bunlardan başka yasaklar da vardır:

16. Bir defada vücudun tamamını veya bir uzvun tamamını yağlamak veya koku sürmek. Bu koku bir gün ve gece kokmaya devam ederse her sefer için koyun veya keçi gereklidir.
17. Giyim yasaklarına uymamak. Bu yasağa tam gün uymamak.
18. Saçın veya sakalın en az dörtte birini veya başka uzvun tamamını tıraş etmek. Daha azı için sadaka gereklidir.
19. Bir defada bütün tırnakları veya bir elin yahut bir ayağın tırnaklarının tamamını kesmek. (Yalnız bir el veya bir ayağının tırnağını kesmek.)
20. İlk tehellülden sonra henüz ziyaret tavafını yapmadan cinsel ilişkide bulunmak.
21. Hanımını şehvetle öper veya ellerse
22. Kudum ve Veda tavafını cünüp olarak yapma
23. Veda tavafının tamamını veya dört turunu terketmek
24. Başın, sakalın, koltuk altlarının ve bedendeki bütün tüylerin aynı mekânda birlikte tıraş edilmesi durumunda bunların tamamı için bir dem; bunların ayrı ayrı mekânlarda tıraş edilmeleri halinde her biri için ayrı bir dem gerekir
25. Koltuk altlarından birinin veya her ikisinin tüylerini gidermek dem; birinin tüylerinden bir kısmını veya miktarı ne olursa olsun göğüs, bacak ve kollardaki tüyleri gidermek sadaka-i fıtır gerektirir.
26. Ensenin tamamını tıraş etmek dem; ensenin bir kısmını, bıyığın tamamını veya bir kısmını tıraş etmek sadaka-i fıtır gerektirir.

Fitre Miktarı Kadar Sadaka Gerektirenler:

1. Bir uzuvdan az bir yere koku sürmek
2. Bir günden az, elbise giymek
3. Başın veya sakalın dörtte birinden daha azını tıraş etmek
4. Beş tırnağından daha azını kesmek
5. Kudum veya Veda tavafını abdestsiz yapmak.
6. Veda tavafından bir şavtı terketmek.
7. Cemrelerde atılan taşlardan birini eksik atmak.
8. Başkasını tıraş etmek veya başkasının tırnağını kesmek.

Bedelini Ödemeyi Gerektirenler:

Av hayvanı öldürmek. Ayrıca Harem’in, kesilmesi haram olan bitkilerini kesmek. Avlanan hayvanın kıymetince sadaka verilir. Kesilen yeşilliklerin kıymetince sadaka verilir.